Już w pierwszych wiekach naszej ery, niezliczone ognie dymarek rozświetlały tajemniczym blaskiem noce północnej części Gór Świętokrzyskich i okolic nad Kamienną. Na wielką skalę produkowano tu żelazo, które cenione było w cesarstwie rzymskim. Dziś można znaleźć tu starożytne kloce żużla z wytopów dymarskich. Pierwsza wzmianka historyczna dotycząca terenu dzisiejszej gminy pochodzi już z roku 1094. Król Władysław Herman przekazał aktem darowizny tereny, m. in. obecnej gminy Brody na własność biskupów krakowskich. Na początku XII w. król Bolesław Krzywousty uposażył benedyktynów na Św. Krzyżu przekazując im okolice Dziurowa i Kuczowa. Okres średniowiecza w naszym regionie zaznaczył się intensywnym rozwojem hutnictwa. Powstawały tu liczne kopalnie rudy i kuźnice (wieś Brody, Krynki, Stara Ruda, Kuczów), w których wytwarzane były różnorakie wyroby żelazne. Do dziś w wielu zakątkach, zachowały się ślady kopalń w postaci dołów otoczonych wałem. Najdłuższą udokumentowaną historią, może się poszczycić wieś Krynki. Najprawdopodobniej już w 1353r. ufundowany został przez biskupa krakowskiego Bodzantę, modrzewiowy kościół p.w. Św. Marcina.
Dużo zagadek historycznych kryją okolice Lubieni. Na jednym ze wzgórz prawdopodobnie istniało kiedyś grodzisko. W 1363r. wydano prawo lokacji wsi na prawie niemieckim. Zapewne osada rozwijała się bujnie skoro w 1440r. biskup Zbigniew Oleśnicki wystawił przywilej lokacji, na prawie magdeburskim - miasta Lubienia. Z nieznanych przyczyn lokacji nie zrealizowano. Ożywienie gospodarcze terenów obecnej Gminy Brody, nastąpiło za przyczyną   ks. Stanisława Staszica i jego planu nowoczesnego kombinatu metalurgicznego - „ciągłego zakładu fabryk żelaznych na rzece Kamiennej”. Ważnym jego ogniwem była wybudowana w 1834r. pudlingarnia i walcownia w Brodach, która przerabiała surówkę     z wielkiego pieca w Starachowicach, w kowalne żelazo. Wszystkie urządzenia napędzane były dzięki energii spadku wód spiętrzonych przez tamę.
 
ZABYTKI


• Barokowy kościół parafialny w Krynkach wzniesiony został w 1727r. przy istniejącej wcześniej kaplicy, w której do dziś znajduje się cudowny obraz Matki Bożej.
Główne  wejście w trójdzielnej fasadzie ozdabia profilowany portal. Dach z więźbą trójstorczykową zwieńczony jest barokową wieżyczką na sygnaturkę (mały dzwon). Przed kościołem stoi modrzewiowa, gontem kryta brama i dwie dzwonnice o charakterze barokowym, z 1779r. Ciesielka jest oryginalna, a niektóre elementy pochodzą z pierwotnego, XIV-wiecznego kościoła. Mieści się tu  dzwon z 1581r. Bramę ozdabiają rzeźbione w drewnie ornamenty.


• Kamienna tama wodna w Brodach wybudowana w 1840r. w stylu klasycystycznym. Zachowała się w świetnym stanie architektonicznym.
Upust służył niegdyś spiętrzaniu wód Kamiennej, które napędzały urządzenia walcowni i pudlingarni w Brodach. Ten zakład hutniczy stanowił ważne ogniwo w kombinacie metalurgicznym, którego twórcą był St. Staszic. Wyjątkowe w tej budowli są kamienne, estetycznie wykończone sklepienia arkad, ponieważ na ogół nad jazem budowano drewniany pomost. Dziś zamiast glonów pokrywających kamień poniżej lustra wody  w szczelinach pionowych ścian, bujnie rośnie paproć - zanokcica murowa, ponieważ upust nie pełni już swojej funkcji technicznej. Przelew jest dobrze znaną „wizytówką” gminy i umieszczony został w jej herbie.
• Budynek klasycystyczny z 1840r. - dawna siedziba administracji brodzkich zakładów hutniczych. W jego odrestaurowanych wnętrzach mieści się obecnie m. in. Gminny Ośrodek Kultury.
• Modrzewiowy dom w Brodach z ok. 1910r.
• Kapliczka przydrożna koło kościoła w Krynkach - kamienna rzeźba przedstawiająca Św. Stanisława Biskupa. Według niektórych podań może pochodzić z II połowy XVI w.
• Figura Chrystusa Frasobliwego z pocz. XIX w. – Krynki
• Kapliczka Św. Jana Nepomucena z pocz. XIX w. – Krynki
• Kapliczka z 1849r. postawiona w czasie epidemii cholery - Lipie.

MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ

• Pomnik majora AL Heleny Wolf - pseud.„Dr Anka” w Brodach (przy drodze krajowej nr 9)
• Obelisk w Lipiu poświęcony pamięci zamordowanych za pomoc partyzantom (1943r.)
• Mogiła leśnika - Leśnictwo Klepacze
• Pomnik poświęcony pomordowanym mieszkańcom Gębic, Żuchowca i Dołów Biskupich - cmentarz w Krynkach.
 •Pomnik upamiętniający zamordowanych w czasie II Wojny Światowej mieszkańców Boru Kunowskiego
• Pomnik w leśnictwie Kutery upamiętniający walkę leśników w latach 1939-45
• Obelisk w Brodach postawiony w hołdzie mieszkańcom pomordowanym przez okupanta w 1943r.
• Leśna mogiła żołnierza kampanii wrześniowej.
• Mogiły z czasów wojny przy Gościńcu Iłżeckim

REZERWATY I POMNIKI PRZYRODY
 
 • Rezerwat „Rosochacz”. Położony jest k. miejscowości Lubienia, na skraju lasu, przy drodze Starachowice - Lubienia. Rosnące przy trasie pomnikowe drzewa tworzą jakby bramę wejściową do rezerwatu. Obejmuje on lasy obszaru źródliskowego rzeczki Świętojanki.
Z powodu swej niedostępności, ten bagnisty obszar lasu, stanowi enklawę cennej flory i fauny Lasów Iłżeckich. Biegnie tędy ok. dwukilometrowa ścieżka dydaktyczna, na której z pomostów zbudowanych nad torfowiskami możemy poznawać ciekawe i chronione gatunki roślin. Rośnie tu m. in. wawrzynek wilcze łyko, cis, rosiczka okrągłolistna, widłak jałowcowaty, widłak wroniec, lilia złotogłów, podkolan biały, starzec Fuchsa. W rezerwacie jesteśmy świadkami powolnej ekspansji drzew (jodła, sosna, olsza, grab) na teren bagnisty, co jest dużym walorem dydaktycznym tego miejsca. Wędrując po najbardziej niedostępnych partiach lasu można usłyszeć głos jastrzębia gołębiarza krążącego w pobliżu gniazda. Zatrzymuje się tu na odpoczynek także sokół wędrowny. Miejsce gniazdowania ma tu rzadki bocian czarny, który na śródleśnych torfowiskach znajduje obfitość pokarmu. Dobre położenie komunikacyjne oraz bogactwo przyrody wokół ścieżki dydaktycznej sprawiają, że stanowi ona idealną trasę, np. na rodzinny spacer.
 

• Rezerwat „Skały w Krynkach”. Status rezerwatu otrzymał fragment lasu na stoku Doliny Kamiennej w pobliżu Zalewu w Brodach na południe od miejscowości Krynki Małe.
Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych monumentalnych bloków piaskowca dolno-triasowego. Niektóre skały podobne są do okapów, ambon, czy wielkiego grzyba. Osady te powstawały na dnie rzeki, natomiast niedaleko od rezerwatu, w Krynkach, znajduje się odsłonięcie skał powstałych w podobnym okresie, lecz w środowisku morskim. W granicach rezerwatu mieści się także mroczny wąwóz z pionowymi, wysokimi ścianami skalnymi o wysokości do 10 m.
 
• Rezerwat „Skały pod Adamowem”. Obejmuje wychodnie piaskowców dolnotriasowych występujące na stoku doliny strumyka Ruśnia. Długotrwałe procesy wietrzenia nadały im kształty ambon, głęboko podciętych okapów, grzybów skalnych. W ścianach o wysokości do 6 m. utworzyły się płaskie zagłębienia   i wystające gzymsy, które odzwierciedlają ławicowy układ piaskowców.
Liczne są drobne urzeźbienia powierzchni skał w postaci głębokich owalnych wgłębień przedzielonych koronkowymi żeberkami. Warto zwrócić uwagę na rośliny porastające skały takie jak paprotka zwyczajna, zanokcica skalna, rojnik pospolity. Mikroklimat powierzchni skał sprzyja także licznym porostom i mchom. Ciekawy jest drzewostan rosnący na północ od ciągu skał. Chociaż od dawna prowadzona była tu gospodarka leśna, to malownicze położenie oraz sentyment do tego miejsca kolejnych pokoleń leśników sprawiły, że zachował się ponad stuletni bór sosnowo dębowy z udziałem brzozy. To charakterystyczne dla Lasów Iłżeckich zbiorowisko roślinne, niewiele zmienia się wskutek działalności człowieka. Warto zwrócić także uwagę na dwa drzewa - dąb i sosnę, które wyrastając nad skałami, bardzo blisko siebie i niejako „obejmując się” nawzajem, stały się inspiracją do powstania, krążącej wśród mieszkańców legendy.
 
• „Zapadnie Doły” koło leśniczówki Klepacze. To projektowany obecnie rezerwat, w którym króluje 400-letni dąb „Maciek” o siedmiometrowym obwodzie pnia. Na ochronę zasługują znajdujące się tam formy krasowe, powstałe wskutek powolnego rozpuszczania, przez wody skał wapiennych, położonych pod kilkumetrową warstwą piaszczystej gleby. Efektem tego działania są głębokie leje, zapadliska, nieckowate dolinki oraz ponor, czyli  miejsce, w którym wody okresowego strumienia „znikają” w pociętych szczelinami i podziurawionych skałach wapiennych (jura górna).
 
POMNIKI PRZYRODY

• „Skały w Rudzie”. Na stromym, malowniczym stoku nad Zalewem w Brodach występują niezliczone większe i mniejsze bloki skał, zbudowane z piaskowców dolnotriasowych.
Najciekawsze z nich są pomnikami przyrody np. monolityczna baszta o wysokich,, pionowych ścianach oraz pobliskie, ośmiometrowe  urwisko z półką skalną o długości 20 m. i niszą u podstawy. Każda skała jest tu niepowtarzalna, może zachwycić swoim kształtem, drobną rzeźbą powierzchni, różnorodnością kolorów i porastającą je florą. Niektóre bloki zbyt głęboko podcięte u podstawy przez procesy wietrzenia przewróciły się tworząc ciekawe układy przestrzenne. Kamienne podłoże stanowi tu dobre siedlisko dla wielu gatunków porostów i mchów. Występuje tu licznie, w załomach ścian skalnych - paprotka zwyczajna. Na ziemi rozciągają się kobierce konwalii majowej i kokoryczki wonnej. Ciekawe formy przyjmują drzewa rosnące na skałach np. brzoza, z korzenia której wyrastają cztery pnie, czy barokowo poskręcane sosny. Warto zobaczyć także dużą skałę  z rosnącymi na niej dwoma dębami próbującymi jakby rozsadzić ją na dwie części.

• Nieczynny kamieniołom w Młynku. Znajduje się na zalesionym, stromym stoku góry nad rzeczką Świętojanką. Jest to pomnik przyrody nieożywionej, utworzony ze względu na ciekawy profil utworów geologicznych. Odsłania się w nim styk osadów jury dolnej i środkowej. Wyróżnia się tu aż osiem warstw skalnych różniących się składem chemicznym, uziarnieniem i kolorem, które tworzą prawdziwy „geologiczny przekładaniec”.


AKWENY REKREACYJNE


Jednym z najpiękniejszych zakątków Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej jest malownicze przewężenie doliny rzecznej, w którym utworzono Zalew Brodzki. Ten rozległy akwen  (pow. 260 ha i długość ok. 4 km) jest nie tylko perłą okolicznego krajobrazu, ale i swego rodzaju centrum turystycznym z rozbudowaną bazą noclegową i gastronomiczną. Jego walory są doceniane przez wielu amatorów sportów wodnych. Są tu trzy przystanie, wypożyczalnie żaglówek, motorówek, rowerów wodnych itp. Zalew ma także dobrą renomę wśród wędkarzy. Spacerując wzdłuż brzegu można oglądać pobliskie skały, chronione w rezerwatach, jako pomniki przyrody.